Aleksander Zelwerowicz

Nagrobek Aleksandra Zelwerowicza na Cmentarzu Komunalnym (d. Wojskowym) - Powązki, Warszawa, 23 lipca 2006 r.

Aleksander Zelwerowicz (ur. 14 sierpnia 1877 r. w Lublinie, zm. 18 czerwca 1955 r. w Warszawie) – polski aktor, reżyser, dyrektor teatru, pedagog.

Ukończył Klasę Dykcji i Deklamacji i Szkołę Handlową Kronenberga w Warszawie. Debiutował w Komedii omyłek Szekspira w teatrze ogródkowym w 1896. Po rocznym pobycie i studiach w Genewie w 1899 zaangażował się do teatru łódzkiego, a następnie do Teatru Miejskiego w Krakowie, gdzie w latach 1900-1908 ujawnił wybitny talent komediowy i charakterystyczny. Z biegiem lat rozszerzył repertuar o role dramatyczne, nasycone ironią i sarkazmem. Jego dorobek twórczy obejmuje ok. 900 ról. Sztuka aktorska Zelwerowicza nie poddaje się jednoznacznym definicjom. Wybitny realista, czerpał inspiracje z rozmaitych stylów i kierunków: naturalizmu, modernizmu czy ekspresjonizmu, zachowując jednak własny ton.

Ceniony reżyser, głównie komedii np. Fredry i Blizińskiego, przygotował ok. 280 przedstawień.

Był dyrektorem scen w Łodzi i Wilnie, dyrektorem Teatru Narodowego w Warszawie. Występował gościnnie w Poznaniu, Wilnie i Lublinie. Reżyserował również i występował gościnnie w Rydze i w Pradze.

Współtwórca polskiego szkolnictwa teatralnego, w 1932 roku doprowadził do powstania Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej, pierwszej polskiej nowoczesnej uczelni kształcącej aktorów i reżyserów. Był dyrektorem PIST-u w latach 1932-1936 i reaktywował Instytut w Łodzi po wojnie.

Pośmiertnie wydano jego wspomnienia Gawędy starego komedianta oraz zbiór artykułów o teatrze i korespondencję.

W 1977 odznaczony wraz z córką Leną medalem "Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata" przyznawanym ratownikom Holocaustu przez izraelski Instytut Pamięci Yad Vashem.

Został pochowany w Alei Zasłużonych na Powązkach Wojskowych.